Fataawaa NuuralHudaa

2021-06-10 12:48:03 25: Eessumni Nikaaha hidhuu dandahaa?

Gaafii: Yoo eessumni kiyya nikaaha na hidhe, ka maatiin kiyya ka gara Abbaa hin jirre nikeenni kiyya kun akkamii?

Deebisaa: Nikahan kankee fayyaadha. Ta duraa namni nikaaha nama hidhu nama waliyyii kankee ta’etu nikaaha si hidhuu danda’a.

waliyyii jechuun irra caalatu abbaadha jenne malee, irra caalaa itti aanutu obboleessa jenne malee, irra caala itti aanutu, adeera ykn wasiila yookan akaakoodha jenne malee asliin wilayummaa, nama wilaayaa kankee harkaa qabu ka ati harka isaa jalatti guddattee, ka abbaa manaa haadha keetiillee ta’u jechu ka haadha kee fuudhe.

Namuma abbaa fedhee haa ta’uu ka si guddisuudhaan, si yaaluudhaani ka tajaajila kankee harkaa qabu santu waliyyiidha jedha Shari’aan.

Sun kaa duraa abbadhumatu ilmoo yaalee tajaajilaa,  ka itti aanu obboleessaa, adeera, akaakoodhaa, eessumatu itti aana .  

Kanaaf Shari’aan eessumni dhufee nikaaha hin godhin haga jarri kun jiranitti jetti malee Shari’aan eessumni nikaaha godhu hin danda’u jechaa miti.

Kanaaf baaba dhaalaa keessatti eessumni dhaalaan nama nama isa dhaalu hin qabneetii. Kanaaf gara mazaba imaamu shaafi’itti yeroo deemnu jechoota durii jarri jedhan keessatti. Akkuma dhaalli humna firoomatiin namni dura dabree waa dhaaluuni waliyyummaaniif nikaahanillee achumarraa fudhatamtii jedhan.

Garuu Shari’aan akka walii galaani jirutti nama intala tokko tajaajila isiitiif guddisa isiititti ta’aabetu nikaaha isii godhuu waliyyii ta’uufii danda’aa jechatu jira.

Kun kaa humna firoomni namaa nahutu waldura jiraa  walirra caaladhaa jechu. Wanni Shari’aan waliyyi malee nikahaan hin taaatu jedheef amaanaa isiitiif isiidhaa nahuuf bikka kami buusutti jira ilmoo tiyya tana bikka kam kaahutti jira intalata tiyya tana, nama akkamitti kennutti jira.

Nama amaana isii naa eegu moo nama boru isii zallamu moo nama isii akkam godhu jedhee nama dhukkubsatu sanaaf Shari’aan agartaanii aanaafii nama namaaf dhukkubsatu ta’uu san yaala godhee jechuudha.

Kanaaf jecha nikaahaan kankee nikaahaa bareedduudhaa Rabbiin SW waliin isin haa bulchu.
 
Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-06-07 09:04:04 24: Qaama ofii jijjiiruun hayyamamaa?

Gaafii: Akkamitti jismii ufii jijjiiruun mijjaawa zamana ammaa namni gurra jijjiirataa jiraa, ija jijjiirataa jiraa, yooka funyaan Afaan waan adda addaa jijjirataa jiraanii kun waan yeroo dheeraa lafa araba keessatti rakkoo isaanii kana bira yeroo dhaqnu hunda rakkoo isaanii irraa nu gaafatanii rakkoo isaanii argine jechudha. Amma nu’uu garasitti nu yaamuutti jiranii mee diliin isaa hangam takka gahaa? Moo ni hayyamamaa?

Deebisaa: Jismii jijjiiruun Shari’aa Rabbi keessatti dilii gurguddoodha. Akka sheeyxaanni dhaammatee dhaaddatee Rabbi biraa bahe sani; uuma ati irratti uumte sani hanga isaan irraa jijjiiree jijjirsisutti hin dhiisuu jedhe sheyxaanni. Dura jecha sheyxaanaa kanaafii waan uf jijjiiruun dhoorkaa ta’e.

Wanni ulmaan irraa dubbataa turte, rifeensa diimeffachuu fa’a, rifeensa gartanii addaatee gurrachessuu qalama dibanii, waan akkana kanatti fassaramaa ture. Amma eega funyaan jajjallatee qajeelfachuun dhufee, eega gurra guddate ofirraa gabaabsanii muruun dhufee, haala adda addaatiin ummanni araba kun ittiin fattanamee, dubra keennalee amma kunoo akka obboleeettiin teenna jette nutu horii isin irraa kafalaa dhaqaa uf babbareechaa uf tolfadhaa jechutti jiran.

Haalli akkanaa kun haala dogoongoraatii, haala kalaxa gurgurdoo namarratti fidaatii, haala gartanii cifraa sheyxaanaa ta’uutti achi dabruutii, cifraa ummata Muhammad irraa bahanii jechu.

Haalli kun kasaaraa gurguddoodhaa bboleewwan teenya akka irraa fagaatan. Bakka arganittillee waan danda’aniin akka irraa dhoorkan jechuudha obboleewwan isaanii ka dubara araba. Dhaamsi guddaan kana goonaaf jechu. Sheeyxaanatu dhaaddatee Rabbii guddaaa biratti, Rabbiinillee Qur’aana keessatti warri  karaa kiyya qabate si jala hin deemuu maaliif jennaan warra jallinaan karaa Rabbii arkaa didee sijala deeme malee, warra muminotaa human irratti hin qabdu, isaani irratti angoo hin argattuu, maaliif?

Muuminoota iimaana qaban kaa, ilmii beekanii diinii Rabbii beekanii, sheeyxaanummaa kee beekanii dubbii kee hin dhagahanii jedheen Rabbiin guddaan. Muuminoota abdatee akkana dubbate Rabbiin.

Muuminoota iimaana isaan irratti Rabbiin guddaan irraa gammachuu qaba. Garuu warra jallinaan si jala deeme fudhadhuu jahannamatti dabriin jedheenii jira Rabbiin guddaan SW kanaafuu uf jijjiruuuniif qaama ufii jijjiiruun dogoongora gurguddaa, badii gurguddaa keessatti argamaa haa Rabbi sodaannu.

Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-06-07 09:02:51 23: Qur’aanaafi Zikrii Hammaama Keessatti dhageeffatuun tahaa?

Gaafii: Mee diinii Rabbiin nuu laaffise kana nuti dubri/ yooka dubartoonni biyya adda addaa keessatti hojii mana namaa hojjannu yeroo hedduu waan yeroo gahaa hin qabneef darsiin nuuralhudaa irraan nuuf dabru Shari’aa Rabbii ka barachutti jirru gurratti dhageeffataa mana keessa deemnee hojii hojjanna. Yeroo garii akka mana hammaamaa seenuudhaa nu mudattii. Yoo waan akkana kana Qur’aana Rabbiitiif hadiisa Rasuulaa kana mana akka kana keessatti mana hammaamaa keessatti hammaama dhiqaa hammaama tolchaa dhageeffanne dilii qabaa?
 
Deebisaa: Dilii hin qabu, wanni gurraan dhageeffatan dilii hin qabu. Waan agartaanii zikrii Rabbiitiifii yoo Qur’aana fa’a ta’e qofa achi keessatti dhageeffachuu dhabuun yookaan dhiisuun irra caalaadha.

Waan ammo gorsaatiifii waan haasawaa, gartee namni ufii haasawutu dhoowwaadha malee, dhaggeeffachuu Shari’aan dhoorkiteef daliilli dhoorkellee hin jiru.

Garuu wantti dhageeffatan sun yoo jecha Rabbiif jecha Rasuulaa ta’e hanga mana hammaamaa keessaa bahanitti irraa xiqqoo obsuun jaallatamaa ta’a kabajaa jechoota kanaatiif jechuudha.

Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-06-01 07:18:06 #Waan gaafachuu barbaaddu katabii barbaadi. in shaa ALLAAH deebisaa ni argatta.

#Tuqaa sadeen gubbaa gama harka mirga jiru tuquun. Booda search. ओपन / कमेंट

2021-06-01 06:48:31 22: Hikmaan Azaanaa Maali?

Gaafii: Azaana keessatti maali hikmaan jiru, sirriin agartee namni yeroo Azaanu qiiblatti garagaluu qabuuf yeroo hayyaalalsalaatiif yeroo hayya alalfalaah mirgaaf bitatti garagaluun isaa hikmaan maali naaf hin gallee? Gaafiin biro ammo akkasuma yeroo hayyaa alal salaah tiif yeroo hayya alalfalaah maaliif jijjiirree laa hawla wal quwwata illaa billaah jennaa?
 
Deebisaa: Gaafiin duraa, wanni qiiblatti garagaluun barbaachiseef, awwalan amrii Rasuula Rabbiiti ﷺ ka qiiblatti garagaluun azaanamuun irra caalaadha jedhame.

Ulamaa garii biratti qiblaatti garagaluun waajibaa mitii, namni tokko yoo qiibla maleellee Azaane rakkoon hin jiru jechatu jira.
Garuu qiiblaa malee salaatuun hin tahu.

Akkuma Rabbiin Aayata Qur’aanatti dubbatetti salaata keessatti sun waajiba. Garuu azaana keessatti qiiblatti garagaluufii garagaluu dhabuun sun waajibaa miti.

Hudu’a qabaachuuf qabaachuu dhabuun waajibaa miti. Suni ammo wannni gara bitaatiifii gara mirgaatti jedhaniif akka azaanni sowtiin/sagaleen bakka muslimni qubatu hundahuu akka dhaqabuuf hikmaa saniif sahaaba ufii akkasitti Rasuulli Rabbii barsiisee jechutu daliila.

Gaafii lammaffaa keessatti ammo maaliif yeroo Mu’azzinni Allahu akubar jedhu walumaan jedhaa dhufnee hayyaalalsalaatiif  hayya alalfalah irratti maaf laa hawla wal quwwata illaa billaah jennaa.

Gadi uf qabiinsa ilmi muslimaa inni Rabbiif qabuuf diiniif qabu. Hayya alalsalaaf hayya alalfalaah dura maanan isii maal jechutti nu geeessa. kanaafuu gartee koottaa gara milkii Rabbiitiif gara waan itti milkooftanii salaataafi ibaadaa Rabbitti milkooftanitti koottaa yoo Mu’azzinni siin jedhu dhufiinsa sani irratti, yaa Rabbi mala dhufnuun hin qabnu akkasuma dandeettii mataa keenyaan of kaafnee ufiin dhufnu yoo ati irratti nu gargaarte malee yaa Rabbi jechaadhaan kadhaa Rabbii ufii kdhachuufii wannni nuti wajjannu martinuu mala keetiifii dandeettii keetiin yaa Rabbi jechutti human kana Rabbitti deebisuu, namni hundinuu waan Rabbi isaa goosise maraahuu anatu godhee bar anatu akkas ta’ee bar jechaan adabaa mitii jedhan.

Rabbumatu gartanii na goosise Rabbumatuu waan akkanaa godhe jettee dura dandeettii tanaaf collummaa tana Rabbitti deebisutu irra adabaa jedhan, Rabbiif gabricha jiddutti tanatu jiraachuu qaba. Adaba kanarraa ka kaateef hayya alalsalaa hayya alalfalaa yoo jedhan laa hawla wal quwwata illaa billaah malaaf dandeettillee hin qabnu yaa Rabbi waan ati nuu gooteef nuu laaffifte malee jechu, kanatu itti fedhamee jechu.
 
Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-06-01 06:48:23 21: Taraawiiha Raka’aa Meeqa Salaatan? 8, 11, 23?

Gaafiin akkanaa tun yeroo hedduu bakka heddutti deddeebitee jirti, bakka takkatti salaatuufii walitti qabanii salaatuu jidduu jechuudha, tartiiba isiin qabdutu jira, raka’aa lama lamaan salaatamuudha sunnaan isiidhaa.

Caalaan isii ammo Rasuulli Rabbii raka’aa kudha tokko waan salaataniif jecha raka’aa saddeeti lama lamaan salaatanii ka kurnaffaallee witrii lamaan salaatanii tokkoon cufuunis ni jirtii.

Sadan boodaa walitti qabanii salaatuunis ni jirtii. Akki cuftinuu numa jiraa kanaafuu, raka’aa saddeetii witrii sanaan wajjiin walitti  raka’aa sadiin walitti kudha tokkoo salaatuu santu irra jaallatamaadhaa.

Namni ammallee digdamii sadi salaanna jedhes inshaallah sunnaadhuma salaatul leeyliitii yoo irratti dawwaman Rabbi keeyrii ni godhaaf inshaallah ammo caalaan ka raka’aa kudha tokkoo sanii jechuudha.
 
Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-06-01 06:48:15 20: Hukmiin Taraawihaa maali?

Gaafii: Hukmiin Taraawihaa kun maal inni? salaataa takka yoo dhiisanis maal qabaa? Yoo ammo dubartiin dhuftee dhiirri dhufee salaatan waajiba moo inni kun maalii?

Deebisaa: Waajibummaa hin qabu taraawiin garuu caalinna guddaa qabaa jamaan dhaabbachuun keeyrii gurguddatu keessa jira jechuudha malee, yoo akka biyya gariititti dhiiraa dubartiin walitti dhufanii Taraawiiha dhaqna jedhanii maasiyaa adda addaa ka dalagamu taate, ka namuu Taraawiihaa yaana jedhanii ijoolleen dubraa bikka hedduutti walitti dhufanii waan Rabbi hin jaalanne  maalaayaani adda addaa oofan taate haraama taatiyyu jechuudha salaata saniif bahuun.

Salaanni salaata sunnaatii namni mana ufiitti salaatuu ni danda’aa, garuu yoo akka amma bikka hedduuti barnaamijjini isaa qajeelee dhiirris akka gaaritti walitti dhufee adabaan dubartiinis walitti dhuftee ka rakkoo tookko hin argamne namuu maatii isaa makiinaa isaatiin fudhatee salaatee fudhatee ka deebi’u yoo taate, ka keeyriin keessatti  ka argamuu yoo taate faayidaa guddaa qabaa.  

Keeyrii gurguddaa saammachuun yoo gorsi keessa jiraatee fa’a, namni Rabbi sodaatu ka namaan salaatu ta’ee, Qur’aana kanallee xiinxallaa isaatiifii gorsa achitti kennamullee fudhachuun faayidaa qabaatu taate dhaqanii salaatuun akkaan jaallatamaadha, laakiin waajibummaa hin qabuu jedha Shari’aan.

Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-05-27 11:54:16 19: Imaamatti hidhatanii yoo salaatan Faatihaa Qara’uun dirqamaa?

Gaafii: Yoo nama tokko duubaan salaate yookaa imaamticha duubaan Faatihaa osoo hin qara’in, akkam salaanni kiyya ni tahaa? Yoo deebisee jiraadhe akkam? Yoo hin deebisin hoo ammaan deebisuu qaba moo akkam?

Deebisaa: Obboleessa kiyya salaanni akka lama, namni imaamatti hidhatee salaatu, yoo ka salaata halkanii ta’ee ka magriib fa’a ishaahi fa’a, subhi fa’a ka imaamni olfuudhee qara’u ta’ee ka imaama qaraatii isaa dhageettu taate ati qaraatiin sirraa dirqamaa miti wamaa sirra hin jirtu. Yoo ammoo salaanni kee salaata guyyaa ta’e ka ati imaamtichaan waliin salaatte, faatihaa qaraatu malee salaanni hin ta’uu jedha Shari’aan Rabbii guddaa. kanaafuu salaatattiin sun deebifamuudha qabdii jechuu kilaafni Ulamallee keessuma haa jiraatu, ammoo irra tolfachuuf, amaanaa gama Rabbii ofirraa buusuuf salaatattii deebisutu gaariidhaa.

Sheik Alii Jimmaa
  ओपन / कमेंट

2021-05-27 11:54:08 18: Zakaatal Fixrii Nama mallaqa qaburraa baasuun danda’amaa?

Gaafii: Obboleessa kiyya ka maatii hedduu qabu tokkotu jira. Inni Humna mallaqaatis ni qaba. Mallaqa kee maatii keetiin gargaari Zakaa Fixrii anatu sirraa baasaa yoo jedheen tahaa? Inni ofirraa baasuun isarratti dirqama moo anis irraa baasuun naaf hayyamama?

Deebisaa: Zakaatalfixriin abbumatu ofirraa baafata yoo gartaanii nyaata guyyaa san nyaatee maatii isaa gaheefii waan zakaatulfixrii baasuu gahu qabaate jechu, isumatu ofirraa kafaluun jaalatama. Yoo ammoo akka amma niyyatte kana feete, xiqqoo waa qajeelchuu barbaachisa. Zakaatal fixirii isumatti baafachuu. Innilleen ka ufii haa baafatuu, ati ammoo kankeetiif aka maatii keetii isatti baafachuun gargaaruu jechu. Fakkeenyaaf inni yoo ka ufii uf jalaa baase, kankee ammoo sadaqaa isaa taatii jechudha rakkoo hin qabu. Haala kanaan yaala godhuun ni danda’ama, ni jaallatamaa jechu. Akka innillee ka ufii ofirraa baasu. Yoo ammoo keessa dubbii atuu gartee beeytee, wanni inni baasu sun ilmaan isaa bira dabrtee maatii isaa kanarraa hin haftuu yoo beeyte, kennuufiin jaalatamadha innummaan ufii isaatii haa baafatuu jechuudha.
 
Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट

2021-05-27 11:54:02 17: Zakaatal Fixrii mallaqa(Qarshii) baasuun danda’amaa?

Gaafii: Zakaatal fixrii abbaa kiyyarraa baasuudhaaf natu sirraa baasaa Abshir jedhee abbaa kiyyarraa baase. Horiin baase kun maallaqa, qamadiif ruuza hin baafnee. Horii kana yoo baasullee Riyaluma kudhan baase. Akkam seerri kun?

Deebisaa: Ta duraa, Abbaa kee irraa baasuu ni dandeessa wakiila taatee irraa baasuu ni dadeessaa. Ammo akka kilaafni xiqqoon keessa jirutti, waldhabbiin gara ulamaa jechuu kiyya, midhaan baasutu irra caalaadhaa horii baasuun hin ta’uu jedhametu jira. Ka dabreef Rabbi irra nuuf haa dabruu jennaa, ta sii achiitiif akka midhaan malee horii hin baafnee ofirraahis abbaa keetirraahis jechu dha in shaa ALLAAH.
 
Sheik Alii Jimmaa ओपन / कमेंट